نقطه آغازین هر بحث باید نقطه مشترک و مورد توافق با مخاطب باشد. برای شروع مباحث، نقطه مشترک همه مخاطبین، با هر منش و تفکری، موضوع انسان است. انسان و فطرت ام المسائل معارف انسانی و اسلامی است. وقتی کسی اذعان کرد که انسان است بلافاصله این سوال مطرح می شود که تمایز انسان از سایر موجودات چیست؟ اختلاف اصلی انسان با سایر موجودات، تفکر و عقل است. از اين رو در اين دوره آموزشي، ابتدا بحث آزادی تفکر و اندیشه به عنوان شاخصه انسان مطرح می شود. انسانی که آزادی را با رهایی در خود عالی و به استخدام و اسارت کشیدن خود دانی، حیوانیت و طبیعت، تعریف می کند، برای چنین انسانی، جایگاه آزادی اجتماعی بر پایه آزادی معنوی مشخص می شود به گونه ای که بدون آزادی معنوی، آزادی اجتماعی معنی نمی دهد. بعد از آزادی اجتماعی دو رکن جامعه اسلامی مبتنی بر هجرت و جهاد است، و به قول شهید مطهری دين مقدس اسلام از جنبه اجتماعى بر دو پايه هجرت و جهاد استوار است.
در آزادی به سوی هدف زندگی، چه در آزادی معنوی و چه در آزادی های اجتماعی، انسان مواجه با موانع و دشمن درونی و بیرونی می شود. جهاد، تلاش خستگی ناپذیر برای برداشتن مانع حاکمیت خود دانی است. جهاد در دو حیطه جهاد اکبر و اصغر در مواجهه با موانع درونی و مبارزه و نابودی دشمن بیرونی است. در صورتی که موانع بیشتر از توان انسان باشد، اسلام تسلیم و ایستایی را جایز نمی شمارد، بلکه دور زدن و دور شدن از موانع درون و بیرون، برای قوی شدن و مانع برداشتن جهادی، دستورالعمل مکتب آزادی بخش است. البته جهاد برای ایجاد صلح و صلح فقط در سایه عدالت ارزشمند است.
اگر انسان در صحنه کارزار و جهاد، انسانی را اسیر کرد آیا می تواند او را برده خود کند؟ چرا اسلام اجازه برده داری و سلب آزادی آنسان ها را داده است؟ این مساله، در دنیای امروز شبهه ای قوی است که خصوصاً از جانب غرب و مسیحیت به اسلام وارد شده است که در اين دوره آموزشي، پس از بحث جهاد، مساله برده داری به عنوان دالان تربیت، مورد بحث و بررسی قرا گرفته است.
این درس تحت عنوان « آزادی انسان ( برگرفته از كتاب شهيد مطهري)» توسط دکتر سید محمد صالح هاشمی گلپایگانی در 6 جلسه ارائه شده است. در اين درس به سئوالات و شبهات شما در حوزه هاي ذيل پاسخ داده مي شود:
چگونه انسان دارای دو "خود" یا "من" عالی و دانی یا حیوانی است؟ مرکب بودن انسان چه تاثیری در آزادی او دارد؟
چرا انسان ها نمی توانند آزادی مطلق داشته باشند؟ حدود آزادی انسان تا کجاست و چه چیزی می تواند محدود کننده آزادی باشد؟
تعریف و تمایز آزادی عقیده و آزادی فکر چیست؟
رابطه شادی و نشاط با آزادی چیست؟ آیا در جامعه دینی نیز می توان شادی و نشاط ایجاد نمود؟ یا اینکه لازمه شادی و نشاط حذف دین از زندگی فردی و اجتماعی است؟
قوانین "حجاب اسلامی" را چگونه می توان از منظر بحث آزادی تبیین نمود؟
معنای اختیار و عدم اجبار در دین چیست؟ و آیه مبارکه «لا إِکراهَ فِی الدّین » به چه معناست و چه ارتباطی با آزادی دارد؟
ماهیت جهاد چیست؟ دفاع است یا تجاوز؟ رابطه جهاد با آزادی عقیده چیست؟
چرا بدون هجرت و جهاد دستیابی به آزادی امکان پذیر نیست؟