کلمه جمهوری، به معنای توده مردم است. و بالتبع، حکومت جمهوری نیز، ترجمان حکومت توده مردم می باشد. معادل واژه جمهوری، لغت Republic می باشد. منظور از واژه جمهوری در ادبیات فارسی، نوعی نظام سیاسی است که به جای پادشاه و سلطان، که اقتدار موروثی دارد، یک نفر از طرف مردم برای مدت معینی برای اداره امور کشور انتخاب می شود.
آیت الله محمدتقی مصباح یزدی (۱۳۱۳-۱۳۹۹ش) فقیه، فیلسوف، مفسر قرآن و از اندیشمندان و اساتید حوزه ی علمیه بود. ریاست مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، عضویت در مجلس خبرگان رهبری، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و شورای عالی انقلاب فرهنگی و ریاست شورای عالی مجمع جهانی اهل‌بیت (ع) از سوابق ایشان است.
در این درس نگاه آیت الله مصباح به مفهوم جمهوریت، که در زمان حیات، و پس از رحلتشان، همواره در برخی محافل به موضوعی چالش برانگیز تبدیل می گشت؛ بررسی می شود. نظرات ایشان در باب جمهوریت، به مفهوم «اومانیسم» و به جایی بازمیگردد که انسان، برای خویش در کنار خدای متعال، سهمی و وزنی قائل شد و تجربه ی تاریخی مغرب‌زمین در باب «دموکراسی»، از رهگذر این فکر شکل گرفت.
انسان غربی، اراده خود را مدار و محور عالم معرفی کرد. و این «من» که اسیر تفرعن گردید و در برابر خدای متعال، قد برافراشت، «اراده تشریعی الهی» را به‌طور کامل کنار زد و «سکولاریسم» را محقق کرد. ما نیز در تجربه ی بومی و وطنی، به عیان دیدیم که نیروهای سکولار در روندی تدریجی، همین مسیر معرفتی را پیمودند .
در نهایت به دوگانه‌های «دین/ تجدد»، «خدای خالق/ خدای شارع»، «ولایت/ وکالت»، «دین/ علم»، «ارزش/ عقل»، «دین‌گرایی/ سکولاریسم»، «انتصابی/ انتخابی»، «اسلامیت/ جمهوریت»، «انقلاب/ اصلاح»، «تکلیف/ حق»، «دین/ آزادی»، «خدا/ انسان»، «دین/ دنیا»، «مردم‌سالاری متعهد/ مردم‌سالاری رها» و... رسیدند. و در عمل نیز، قاطعانه و آگاهانه، به صف‌آرایی در برابر ولی‌فقیه روآوردند.
در این درس، حجت الاسلام و المسلمین دکتر مهدی ابوطالبی عضو هیات علمی موسسه آموزشی و پژوهشی حضرت امام خمینی رحمت الله علیه، به بررسی مفهوم، تعریف و تعیین چارچوب جمهوریت ازنگاه منابع اصیل اسلامی، در اندیشه سیاسی آیت الله مصباح خواهند پرداخت. مطلب بحث چالش برانگیز جمهوریت در برخی محافل از دیدگاه حضرت آیت الله مصباح یزدی به صورتی بیان شده است که ایشان را یکی از مخالفین سرسخت جمهوریت، رای و نظر مردم و اساساً حقوق مردم و انسانها در قالب حکومت اسلامی معرفی کرده و می کنند. در این درس سعی شده تا در حد توان به این شبهه پاسخ داده و غبار سوء تفاهم از چهره آراء و نظرات ایشان بزدائیم.
موارد زیرنیز در راستای این هدف در درس مورد بحث قرار خواهد گرفت :
- مفهوم جمهوریت و نقش عموم مردم در تشکیل نظام سیاسی
- آشنایی با مفهوم اندیشه ی سیاسی
- ضرورت پرداختن به جایگاه جمهوریت در اندیشه ی سیاسی اسلام
- تعیین مدل جمهوری برای انقلاب اسلامی ایران
- استنباط جمهوریت از قرآن کریم، روایات و عقل
- معرفی اجمالی شخصیت علمی آیت الله مصباح
- بیان رابطه جمهوریت، با هستی شناسی، انسان شناسی، خداشناسی و ارزش شناسی
- ضرورت برپایی حکومت و حاکمیت قانون در زندگی اجتماعی
- وضع قانون به منظور رفع اختلافات اجتماعی
- ضرورت تصدی اداره امور عمومی جامعه
- مشروعیت و مقبولیت در حکومت و نقش مردم در تحقق حکومت
- اعتبار رای مردم در چارچوب حکم الهی