شناخت ماهیت رسانه

در ابتدای گسترش اینترنت، سایت ها و صفحات وب، یک طرفه بودند. در چنین وضعیتی، همچون یک رادیو یا تلویزیون، مدیران شروع به بارگذاری محتوای دلخواه خود می نمودند و مخاطبان، منفعلانه آن ها را دریافت می کردند و می دیدند. خیلی زود این ایده مطرح گردید که می توان از ظرفیت کاربرهای اینترنت برای مشارکت در تولید محتوا استفاده نمود. شبکه های اجتماعی در واقع، اوج پیشرفت ایده مذکور می باشند و در آن ها، از همه امکانات اینترنت استفاده گردیده است. شما در این فضا می توانید به محتوای متن، صوت و فیلم دیگران دسترسی داشته باشید و محتوای مدنظر خود را تولید کنید و با دیگران به اشتراک بگذارید. با گسترش ایده مذکور، شاهد ظهور شبکه های اجتماعی متعددی بودیم که هر یک از آن ها ویژگی های مختص به خود را داشت. این شبکه ها، سعی می کردند به نیازهای متعدد کاربران خود پاسخ بدهند. توییتر، یوتیوب و فیس بوک از نخستین شبکه های اجتماعی موفق در این زمینه بودند. توییتر که هنوز هم پرطرفدار است، با این ایده شکل گرفت که نیاز مردم به انتقال پیام از طریق متن کوتاه، نیازی ضروری و دائمی است. بدین سبب می توان شبکه ای اجتماعی مثل پیامک در موبایل راه اندازی نمود که همگان بتوانند آن را مشاهده نمایند. این ایده خیلی زود تأثیر خود را در زمینه اخبار و خبررسانی لحظه ای نشان داد. یوتیوپ، برخلاف توییتر، تمرکز خود را روی آپلود ویدئو گذاشت و با گذاشتن خط قرمزهایی انسانی و امکاناتی از قبیل ایجاد کانال، به شبکه ای مشهور در جهان وب تبدیل شد. در نهایت این فیس بوک بود که با ویژگی های منحصربفرد خود توانست بعد از گوگل به دومین سایت پربازدید جهان تبدیل شود. فیس بوک توانایی خاصی به نام گراف رابطه ها دارد که به مخاطبان در یافتن دوستان خود کمک بسیاری می کند. شبکه های اجتماعی مجازی، هم اکنون به بخشی ملموسی از زندگی روزمره انسان ایرانی نیز تبدیل شده اند. این ملموس بودن و پیش چشم بودن، سبب شده است تا پدیده شبکه های اجتماعی مجازی، به مثابه یک موضوع یا مسئله دارای تاریخ و پیشینه مشخص، مورد بررسی کاربران این شبکه ها قرار نگیرد. این در حالی است که دانستن چگونگی پدید آمدن و گسترش این شبکه ها می تواند کمک بزرگی به ما در نحوه استفاده و حتی بهبود آن ها داشته باشد. این بخشی از سواد رسانه ای ما را تشکیل خواهد داد.

این درس تحت عنوان «شناخت ماهیت رسانه» در 3 جلسه توسط مهندس علی فلاح ارائه شده است. هدف اصلی این درس، افزایش سواد رسانه ای مخاطبان از طریق شناساندن تاریخچه شبکه های اجتماعی به آنهاست. استاد این هدف را از طریق پرداختن به موضوعات متنوعی از قبیل مفهوم وب 2، آشنایی با شبکه های اجتماعی خارجی و آشنایی با برخی شبکه های اجتماعی داخلی به پیش برده است. بیایید با یکدیگر نگاهی به گوشه ای از سخنان استاد بیندازیم. «آیا باید عضو شبکه های اجتماعی بشویم یا نه؟ اگر این سه مسئله برایتان حل شده است، می توانید عضو شبکه های اجتماعی شوید. یک: داشتن دانش فنی مثل آشنایی با تنظیمات حریم خصوصی. دو: بدانیم که قرار است چه شخصیتی از خود را در این شبکه ها تعریف کنیم. سه: به این شبکه ها معتاد نشویم».