«ای كريشنا، ای حافظ مردم!، هنگامی كه بی دينی در خانواده غالب شود، زنان فاسد می گردند و از انحطاط و تباهی زنان نسل ناخواسته به وجود می آيد. افزايش نسل ناخواسته، زندگی جهنمی به وجود می آورد. با وجود چنين خانواده های فاسدی، تمام انواع برنامه های اجتماعی و رفاهی نابود می گردد». این بخشی از بهاگاوادگیتا، کتاب مقدس هندیان است؛ کتابی که به شدت مورد توجه شخصی همچون گاندی بود. در این جا، سخن بر سر تکلیفی به نام امر به معروف و نهی از منکر در میان مردمی بت پرست در چند هزار سال پیش است!. دین اسلام به عنوان دینی کامل و جامع، این تکلیف را جزء اعمال واجب مسلمانان قرار داده است. همه احکام اسلامی، دربردارنده سودی قابل توجه و از بین برنده ی ضرری بنیادین برای انسان و جامعه بشری می باشند. بنابراین دین داری مان به علاوه همان حکمت و عقلانیتی که هندیان باستان را به سوی امر به معروف و نهی از منکر فراخواند، امروز ما را به سوی احیای این فریضه فرامی خواند. در وهله ی نخست باید بگوییم که این عمل به کنش هایی در جهت ترویج عفت وحیا یا مقابله با مظاهر فساد اخلاقی توده و عوام خلاصه نمی شود. زمانی که امام حسین (ع) دست به قیام خود علیه حکومت بنی امیه زد، هدف اصلی خود، عمل به تکلیف امر به معروف و نهی از منکر دانست. از چنین منظری اصلاح حکومت اسلامی، از برترین مصادیق چنین تکلیفی است. چنین سوء فهم هایی ناشی از جدید بودن عمل به چنین تکلیفی است!. شهید مطهری معتقد بودند که حتی ردپایی از بحث جهاد و امر به معروف و نهی از منکر، در رساله های عملی گذشته نیز دیده نمی شود. این در حالی است که این فریضه ها زیربنای همه حرکات اجتماعی و سیاسی اسلام می باشند. بدین سبب است که در این خصوص، در منابع دینی با روایات و سفارش های بسیار زیاد و حیرت انگیزی مواجه می شویم. این روایات چرایی و چگونگی انجام این واجب فراموش شده را کاملاً توضیح داده اند. از این دو منظر، امر به معروف و نهی از منکر، آن فریضه ای است که ترک آن موجب رواج فساد، غلبه ستمگران و خواری انسان ها می شود و عمل درست به آن عزت به همراه می آورد. گام نخست درست انجام دادن این فریضه این است که معنای آن را و فرقش را با ارشاد، تذکر و تنبیه بدانیم و به ابعاد و مراحل مختلف آن آگاه باشیم.
این درس تحت عنوان «واجب فراموش شده» در 5 جلسه توسط استاد محمد صالح هاشمی گلپایگانی ارائه شده است. هدف کلی این درس، آشنایی مخاطبان با چرایی، چیستی و چگونگی امر به معروف و نهی از منکر است. استاد این هدف را ضمن پرداختن به پنج مبحث محوری ضرورت و اهمیت، معناشناسی و شرایط، بایسته ها، جایگاه و مراتب و راهکارهای عملیاتی این فریضه به پیش برده اند. ایشان ضمن تبیین این محورها، موضوعات فراوانی را از جمله فرع یا اصل دین بودن امر به معروف و نهی از منکر و درجات آن، فواید و پیامدهای ترک امر به معروف و نهی از منکر، شرط کسب قدرت، سه شرط علم و احتمال اثر و عدم وجود مفسده، سه مرتبه قلبی، زبانی و عملی، تشکیلات امر به معروف و نهی از منکر مورد بررسی قرار می دهند. بیایید قبل از ورود به این درس، به بخشی از سخنان استاد، نگاهی بیندازیم. «شهید مطهری معتقد بودند برای نهی از منکر، حتماً باید تشکیلات به وجود آید. برای مثال در بحث بدحجابی، دولت نمی تواند اظهار کند که چهار تا مو مهم نیست. این مغالطه است که بدحجابی در مقابل فقر و اختلاس، این قدر هم مهم نیست. بدحجابی، اعلام شکستن حریم عبودیت است».